کد مطلب:4213 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

ويژگي هاي امر جهاد چيست؟

جهاد به معناي كوشش تمام و همه جانبه براي رسيدن به هدف است و در منطق اسلامي به كار بردن نهايت جهد و كوشش در راه خدا براي نجات خلق خدا از ظلمها و اسارتها و استقرار خداپرستي و تسلط نظام عادل اجتماعي بر زندگي انسانهاست كه در بسياري از موارد با فداكاري و جانبازي همراه است. (1) از آنجايي كه هرگونه مبارزه اي با دشمن نياز به هزينه هايي دارد كه بايد از سوي مسلمانان تأمين گردد، لذا بخشي از جهاد در اسلام جهاد با اموال است.(2)

لازم به ذكر است كه جهاد به معني جنگ و نبرد مسلحانه نيست بلكه هر نوع تلاش و كوشش در پيشبرد اهداف مقدس الهي را شامل مي گردد. به اين ترتيب علاوه بر نبردهاي دفاعي و گاهي تهاجمي، مبارزات علمي، منطقي، اقتصادي و فرهنگي و سياسي را نيز شامل مي گردد. (3)

به طور كلي اسلام در سه مورد توسل به قدرت نظامي را جايز مي شمارد:

- محو آثار شرك و بت پرستي، چرا كه بت پرستي از نظر اسلام يك دين وآيين نيست بلكه يك انحراف و بيماري و اصولاً خرافه است. (4)

- جهاد در برابر كساني كه نقشه نابودي و حمله بر مسلمانان را مي كشند و يا قصد هجوم به بلاد آنان را دارند. كه در اين صورت دستور جهاد دفاعي داده شده و آنگونه كه در رساله هاي عمليه حكم آن ذكر گرديده بر عموم مسلمانان واجب مي باشد. (5)

- براي كسب آزادي در تبليغ دين، زيرا هر آيين بر حقي بايد بطور آزاد و به صورت منطقي خود را معرفي كند و اگر كساني مانع گردند، با توسل به زور بايد اين حق را بدست آورد. (6) از اين جهاد به جهاد ابتدايي و آزادي بخش نيز تعبير مي گردد.

جهاد با همه اهميتي كه در اسلام دارد مشروط به شروطي است: شرط اول ـ جهادي كه به منظور گسترش پيام و دعوت اسلامي در بين ملل غير مسلمان صورت مي گيرد، مشروط به اين است كه ولي امر مسلمين (پياميريا امام معصوم) بدان امر كند و تا زماني كه چنين رهبري وجود نداشته باشد، واجب نيست. (7)

شرط دوم ـ احتمال تأثير و دستيابي به نتيجه مطلوب هر چند در دراز مدت وجود داشته باشد در غير اين صورت واجب نخواهد بود. (8)

نكته قابل توجه اينكه در جهاد دفاعي چنين شروطي وجود ندارد و هر زمان كه لازم بود بايد انجام گيرد. و حكم آن در فقه اسلامي چنين بيان گرديده: اگر دشمن بر بلاد مسلمين و سرحدات آنان هجوم آورد و با اجانب نقشه تسلط بر بلاد مسلمين را چه به واسطه عمال خود از خارج و يا داخل و يا بدون واسطه داشته باشند، بر مسلمانان واجب است كه به هر وسيله كه امكان دارد (بذل جان و مال) از ممالك اسلامي دفاع كنند و اين امر نياز به اذن حاكم شرع ندارد. (9)

اموري كه بايد نصب العين مجاهدان قرار گيرد عبارتند از: روشنگري و دعوت به حق سپاهيان دشمن قبل از پيكار و نبرد(10) ـ ذكر و ياد فراوان خدا ـ ثبات قدم و استقامت در ميدان نبرد ـ توجه به مسأله رهبري و اطاعت از دستورات او ـ پرهيز از پراكندگي و نزاع ـ پرهيز از هر گونه اعمال ابلهانه ـ پرهيز از ظلم و تعدي به ضعفاي دشمن مانند زنان و كودكان و پيران (11) ـ تحريم فرار ـ وجود مجازات براي فراريان (12) ـ پرهيز از قطع درختان و كشتن حيوانات و سوزاندن زراعتها و نيز سمي كردن آبها و خارج نشدن از موازين حق و عدالت ـ در صورت وجوب جهاد برهمگان، هيچ معافيتي براي فردي وجود ندارد، حتي بيماران و نابينايان.هر كس به اندازه توانش به هر طريق كه مي تواند در اين امر مقدس شركت كند.

علي ع مي فرمايد: جهاد دري است از درهاي بهشت كه خداوند براي دوستان ويژه اش گشوده... هر كس آن را كنار گذارد خداوند جامة ذلت را بر او پوشاند و دچار انسانهاي فرومايه گردد ... (13)





منابع و مآخذ :

1. شناخت اسلام، شهيد بهشتي، ص440، مبحث حكومت ـ جهاد

2. تفسير نمونه، ج21، ص494

3. تفسير نمونه، ج4، ص82

4. سوره مباركه بقره/آيه190/ تفسير نمونه، ج2، ص207

5. رساله امام خميني، مسأله 2826 و 2827، مسائل دفاع

6. تفسير نمونه، ج2، ص207

7. تاريخ غيبت كبري، محمدصدر. ص396-391

8. همان

9. رساله امام خميني، مسأله 2826و2827

10. كافي، ج5، ص36

11. تفسير نمونه، ج7، ص196-194

12. همان، ص112

وسايل الشيعه طبع سنگي، ج2، ص469، بنقل از تاريخ غيبت كبري، سيد محمد صدر، ص393